کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 191

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

دستک دمبک-بهانه-دستاویز-پاپوش

 

پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن
آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن
حق الزحمه-دستمزد

پنج دری-اتاقی که پنج در دارد

بی عرضه-بی لیاقت-بی مصرف

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

بیا بیا- برو برو

راه بلد-راهنما-آن که راه را خوب می شناسد

انگار نه انگار(موضوع را نادیده بگیر!، گویی وجود نداشت)
اجاق کسی کور بودن-نازا بودن-بی فرزند بودن

پف کرده-بادکرده-ورم کرده

پچ پچ-نجوا-حرف زیر گوشی
خِفت-نوعی گره

چاله سیلابی-نگا. چاله خر کشی

 
بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن
خواب زده-خواب آلود-خواب گرفته

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

تیر به تاریکی انداختن-بدون تامل اقدام به کاری کردن

پول ساز-کسی که کارهایش موجب در آمدن پول بسیار شود
آبدست-ماهر-استاد

بی قابلیت-بی ارزش-اندک-مختصر

جاجا-آوازی که با آن مرغ را به لانه اش می رانند

تق و پوق-سر و صدا-بگیر و ببند

با خدا-خداشناس-مومن
از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی

در یک جوی نرفتن آب کسی با کسی-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

تق و توق-سر و صدای کار یا حرکت
ابرو انداختن(ابرو آمدن)
انگشت بر چشم نهادن(پذیرفتن، مسلم دانستن)
دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن
پیش چشم داشتن-در برابر چشم قرار دادن
دم-هنگام

دوا دادن-دوا خوراندن-مسموم کردن-مشروب خوراندن

رقصاندن بز-هر دم بهانه گرفتن

باب-مرسوم-معمول

بوسیدن و به تاقچه گذاشتن-ترک گفتن-کنار گذاشتن
کار شگفت‌انگیز کردن
خاله قزی-دختر خاله-خویشان و بستگان

پشتک زدن-معلق زدن-رنگ عوض کردن-تغییر عقیده دادن
چل و یک منبر روشن کردن-چهل و یک شمع نذری در چهل و یک مجلس روضه خوانی

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

چروک-چین و شکن

پا به راه-سر به راه-آدم اهل و درست و حسابی

حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

زیر جلد کسی رفتن-کسی را فریب دادن-اغفال کردن
بیرق کسی نخوابیدن-همواره کامروا بودن-پایدار بودن دولت و شکوه

از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)
جر و بحث کردن-مجادله را به درازا کشاندن

تبدیل به احسن کردن-چیزی را با چیز بهتری عوض کردن

تنگ کلاغ پر-نزدیکی های صبح

چس فیل-ذرت بو داده-نقل پیرزن

افسار پاره کردن-سرپیچی کردن-یاغی شدن

 

پا به پا کردن-مردد بودن-درنگ کردن

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

تو پوزی خوردن-تو دهنی خوردن-دمغ شدن-نا امید شدن

اَنف کسی معیوب بودن-ابله بودن-خل بودن

بَر و بیابان-دشت و صحرا

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

بده بستان-داد و ستد-معامله
آب نخوردن چشم(امید نداشتن)
دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ

بخت، بخت اول-برای هر زنی شوهر اول بهتر است

ای والله گفتن(به برتری کسی بر خود اقرار کردن)

پول پارو کردن-با رنج اندک پول بسیار به دست آوردن

پفکی-سخت بی دوام و ضعیف

پَخت-لوازم مورد نیاز زندگی
چوب رخت-چوبی افقی که جامه را بر آن می آویزند
چوچول باز-دغل-بی حیا

تو گذاشتن-چیزی را مسکوت گذاشتن-از درون دوختن

بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن

بازیگر-هنرپیشه ی سینما و تئاتر

بد ادا-بد اطوار-بد گوشت-کسی که در بهانه جویی افراط می کند و به انجام تشریفات علاقه دارد

چندش شدن-حالت چندش دست دادن

رشته ی کلام به دست گرفتن-آغاز به سخن کردن-سخن را دنبال کردن

از هفت خوان رستم گذشتن-موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن

بالا انداختن-نوشیدن مشروبات الکلی

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

خدا قوت-خدا قوت بدهد-خسته نباشی

بختک-کابوسی به شکل هیکل که در خواب بر سینه ی شخص نشسته و مانع تنفس آزاد او می شود
چم گرفتن-رونق گرفتن-سر و سامان گرفتن

در گرفتن-آغاز شدن-گل انداختن و گرم شدن گفت و گو یا منازعه

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

تاب خوردن-بازی کردن با تاب-پیچ و خم برداشتن
پای چیزی را خوردن-تاوان کاری را پس دادن
دسته گل به آب دادن-کاری به خطا انجام دادن

خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن
دندانه دندانه-دارای برجستگی ها و بریدگی هایی در کناره

جانانه-محکم-کامل-بزرگ-شدید

پس خور-آن که بازمانده ی غذای دیگران را می خورد

 

آزگار(زمان دراز)

روی حرف کسی حرف نزدن-با حرف کسی مخالفت نکردن

با دست و پا-آدم زرنگ

به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن

داغ دیدن-شاهد مرگ عزیزی شدن

ترک هوا شکستن-کاهش یافتن شدت سرما

آستین بر چشم گذاشتن(پنهان گریستن)

اسیر خاک(مرده، تن‌پرور)
دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده

از صرافت چیزی افتادن-از انجام کاری منصرف شدن
آب خنک خوردن-به زندان افتادن

راه به ده بردن-حاصلی داشتن-موفق شدن

با یک دست چند هندوانه برداشتن-در آن واحد چند کار انجام دادن

دختر بچه-دختر کم سن و سال

دانگ-یک ششم-سهم-قسمت

تسبیح انداختن-یک یک دانه های تسبیح را از زیر انگشتان گذرانیدن
تکه پاره کردن-پاره پاره کردن-تکه تکه کردن

رو کشیدن-به کسی برای نزدیکی کردن تکلیف کردن

خلق تنگی-عصبانیت-خشمگینی

خریت-نادانی-حماقت

چار طاق-به طور کامل
انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

تیپ زدن-شیک و پیک کردن-خود را آراستن

پافنگ-نهادن ته تفنگ در کنار در حالت خبردار ایستادن

بلند کردن-دزدیدن-بیدارکردن از خواب-تور کردن

خود را به کرگوشی زدن-به نشنیدن تظاهر کردن

 

زبان باز-کسی که با چرب زبانی به مقصود خود می رسد

از قلم افتادن(فراموش شدن، مورد بی‌مهری قرار گرفتن)

جاخالی رفتن-به دیدن خانواده ی مسافر رفتن

جان به جان کسی کردن-محبت بی اندازه به کسی کردن

 

پیت پیت کردن-پچ پچ کردن-نجوا کردن

خندق بلا-شکم

اول چلچلی(تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی))

 

دشت کردن-فروختن اولین جنس-نخستین بار پول گرفتن

چوب رخت-چوبی افقی که جامه را بر آن می آویزند
اُق زدن-بالا آوردن

دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)

اجل معلق-مرگ ناگهانی

به دل خود صابون مالیدن-به خود وعده ی خوش دادن

پیش-برنده-آن که جلو است

زحمت را کم کردن-رفع مزاحمت کردن

آتش بی‌دود(آفتاب، غضب)

رضا قورتکی-بی حساب و کتاب-بی اساس

بیخ خِر-بیخ گلو
پُخت کردن-پختن

آشیخ روباه(آب‌زیرکاه، مکار)

پنج تن-محمد-علی-فاطمه-حسن و حسین

از کار در آمدن(آزموده شدن، نتیجه دادن)

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

 

پدر مرده-یتیم-خطابی به هنگام خشم مانند پدر آمرزیده یا ننه مرده

آفتابه برداشتن(دست به آب رساندن، پابرهنه وسط حرف کسی دویدن)
در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

چول شدن-بور شدن در بازی-شرمنده شدن

دور زدن-چرخیدن و تغییر جهت دادن

به گُه خوردن افتادن-با خفت از کرده ی خود پشیمان شدن

زُل زُل-نگاه کردن زل زدن

جا در جا-فورن-جا به جا

خوشی زیر دل کسی زدن-به بخت خود پشت کردن-موقعیت خوب را با ندانم کاری از دست دادن

استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)
دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی
 

از سر نو(دوباره)

برآمده-بزرگ شده-ورم کرده

خروار-کنایه از مقدار زیاد

د ِهه !-کلمه ای برای پرسش به معنی چرا چنین می کنی؟ چرا چنین می گویی؟ یا برای بیان اعتراض به کاری

دل آمدن-به چیزی تن در دادن

دک و دهن-دک و پوز

پشت کار داشتن-داشتن نیرویی که انسان را به پایان دادن کار وا می دارد
خنده ی قبا سوختگی-خنده ای که برای پنهان کردن خشم و کینه می کنند

خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی
 

خر تو خر-پر هرج و مرج-بی نظم

راه راه-دارای خطوط موازی

تناسب داشتن (چیزی) به کسی

چوروک خوردن-چین برداشتن

به چوب بستن کسی-کسی را با چوب تنبیه کردن-فلک کردن
انکر منکر(بسیار زشت و بدترکیب)

چماق دار-زور گو-کسی که با زور مقصود خود را به دیگری تحمیل کند

جسته دوزی-نوعی دوختن

خسته و مرده-درمانده-وامانده-قدرت از دست داده

پیش پیش-جلو جلو

دراندشت-وسیع-بی سر و ته

 

دلقک بازی-مسخره بازی

پشت پا پزان-آیین و رسم پختن آش پشت پا. آش پشت پا

ارزیاب(کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند)

آسمان (و) ریسمان(حرف‌های بی‌ربط و صد تا یک قاز)

خیساندن-در آب فرو بردن-در آب گذاشتن-خیس کردن

درویش کردن چشم ها-نادیده انگاشتن-نگاه نکردن
انگار نه انگار-موضوع را نادیده بگیر!-گویی وجود نداشت
حاشیه بندی-گل کاری کردن در باغچه-مرز بندی

اوت بودن-بی‌خبر بودن-از مرحله پرت بودن

جرینگ-صدای سکه های پول

روغن مالی-روغن زدن به دستگاه
پا به فرار گذاشتن-گریختن

آفتاب‌نشین کردن کسی(کسی را از هستی ساقط کردن، خانه‌خراب کردن)

ابریشم-زن نوازنده-مطرب

بهم رسیدن-به وصال هم رسیدن

پیزر در جوال گذاشتن-در فریبکاری مهارت داشتن

بیلاخ-بالا بردن و نشان دادن انگشت شست به هنگام ناباوری به معنی : آنچه که می گویی خیالی بیش نیست-فقط این انگشت به تو می رسد. مترادف شیشکی
از لجِ-از سر لجاجت-از روی خشم

نیروی انجام کاری را داشتن

جد و آباد درآوردن و گفتن-دشنام دادن-ناسزا گفتن

زیر ابرو برداشتن-آرایش ابرو از طریق برداشتن موهای زاید زیر ابرو

آتش بی‌باد(ظلم، می)

انگشت به دهان نهادن-متحیر ماندن

دان دان شدن-دانه بستن عسل و شیره و روغن و مانند این ها

جگر-عزیز-عزیز دلم

آفتاب‌نشین-بیکاره و تنبل
ابرو فراخی-خوشدلی-گشاده‌رویی
چنگ مالی کردن-چیزی را زیاد دست مالی کردن

درمانگاه-جای درمان بیمار

پازلفی-سر خط-بخشی از موی سر که از شقیقه ها به پایین صورت می روید

پینکی رفتن-چرت زدن
پی نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر خود باز کردن

آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)

آهوی خاور(آفتاب)

چله ی زمستان-سرمای سخت

خاله خامباجی-نگا. خاله خاک انداز

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

دست فروشی-شغل دست فروش

باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

انگشت‌شمار-کم-معدود

بر گرده ی کسی سوار شدن-کسی را زیر فرمان خود آوردن
دُم دار-پر رو-وقیح-دریده

اوت بودن-بی‌خبر بودن-از مرحله پرت بودن

چشم به دهان کسی دوختن-مطیع محض کسی بودن

جَرّ-کشمکش دعوا

تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی

اُق زدن-بالا آوردن

ترکمون زده-نوعی دشنام است. توهینی برای زاییدن یا خراب کاری

اِرا(هنگامی که کسی نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد به چرایی پاسخ دهد آن را به طنز می‌گوید)

چهار عمل اصلی-جمع و تفریق و ضرب و تقسیم

از دهان مار بیرون آمدن-هیچ کجی در کسی نبودن-راست بودن

 
زار-نا به سامان-خراب-بد

تکه-پاره ای از چیزی-زن زیبا و خوشگل-لقمه
آجیل دادن-رشوه دادن-حق و حساب دادن

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

خوشان خوشان-نهایت خوشی و لذت

دو شکمه-آن که در بازی به جای دو نفر بازی می کند

آب و خاک-میهن-دیار
 

درشت-حرف زشت-دشنام

جاده کوبی-راه صاف کردن

دخیل-پناه برده-توسل جسته به

رو افتادن-علنی شدن-آشکار شدن

دست و پا نمدی-دست و پا پنبه ای

زهرآب-ادرار-شاش-پیشاب

بالش نرم زیر سر کسی گذاشتن-به کسی وعده های شیرین دادن

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن

 

چروک خورده-چین خورده-ناصاف شده

استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

حرف به حرف کردن-موضوع گفت و گو را عوض کردن

خاله وارفته-آدم شل و ول و شلخته

چپری آمدن-زود آمدن

 

چشم چپ به کسی انداختن-دشمنی کردن با کسی

پِق-صدای خنده ی ناگهانی

چشم، کرایه خواستن-کار کودکی که هر چه ببیند بخواهد

چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته

دهنه سرخود-بی بند و بار

به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)

دست شما درد نکند-از شما سپاس گزارم

دو دو زدن-تکان تکان خوردن

خاصه تراش-آرایشگر مخصوص بزرگان

پس گذاشتن کسی-از کسی جلو افتادن

زیر کاسه نیم کاسه بودن-در کاری رازی پنهان بودن-مکر و حیله ای در کار بودن

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

دلال محبت-پا انداز-خانم بیار

 

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

تند رفتن-دور برداشتن-زیاده روی کردن-از حد خود تجاوز کردن

پا گرد-محل چرخیدن پله ها

خیره-بی شرم-پر رو

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

بنجل-جنس بدرد نخور-آدم بیکاره و بی مصرف

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

تک خال-به ترین در میان هم ردیف های خود

 
دست به دست کردن-تردید کردن-کوتاهی کردن-وقت کشتن

از حساب پرت بودن(در اشتباه بودن)
حرف دهن خود را نفهمیدن-مزخرف گفتن-حرف بی ربط زدن

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

از نفس افتادن-بسیار خسته و مانده شدن

 

پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی

باج سبیل-چیزی که به ناحق به اشخاص قلدر و مقتدر باید داد

پول خرد-پول سکه ای

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

تخم سگ-نوعی دشنام است مانند پدر سگ

بازجو-مامور تحقیق و بررسی پرونده

زوراب زدن-برای استفراغ زور زدن ولی چیزی بالا نیاوردن

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن

چشم مالیدن-هوشیار شدن-از غفلت در آمدن

الحق(به‌راستی، حقیقتن)

 

چول-بیابان

پا پیچ کسی شدن-با کسی در آویختن-به کسی سماجت کردن
به لعنت خدا نیارزیدن-دارای هیچ ارزشی نبودن-به هیچ نیارزیدن-مفت نیارزیدن
 

 

روی دست کسی گذاشتن-به کسی تحمیل کردن

خبط کردن-اشتباه کردن-به خطا افتادن

از چاله در آمدن و به چاه افتادن(از باران به ناودان پناه بردن)

بد آمدن-برخوردن به کسی-ناراحت شدن
دلی از عزا درآوردن-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل خوردن-به خوشی ساعتی را گذراندن

دوبلور-دوبله کننده

ابرو نازک کردن(ابرو تنگ کردن)

دست کسی را توی پوست گردو گذاشتن-کسی را گرفتار مشکل و سختی کردن

خِر به خِر گرفتن-گلاویز شدن

جوجه مشدی-تازه کار و نا آشنا با آداب و رموز مشدی گری
چُرت-خواب کوتاه

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

از دندۀ چپ پا شدن-سخت عبوس و کم‌حوصله بودن

رَکَبی گفتن-به کسی متلک و حرف درشت گفتن

آینه‌ی دق-آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم

جا به جا-فورن-کسی که از جایی به جایی منتقل شود

امان کسی را بریدن(کسی را درمانده و بیچاره کردن)