نایاب ترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 370

 

احوال گرفتن(جویای حال شدن)
پی گرفتن-دنبال کردن کار
حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

تنه زدن-با تنه به کسی ضربه زدن

بالش نرم زیر سر کسی گذاشتن-به کسی وعده های شیرین دادن

 

 
پیشواز رفتن-به دیدار کسی شتافتن-پیش از آغاز ماه رمضان روزه گرفتن

اجاق(دودمان)

خفت انداختن-تنگ کردن-در تنگنا قرار دادن

روادید-اجازه ی ورود به یک کشور-ویزا

چسی درکن-آدم پر مدعا
آوار شدن سر کسی-بی‌خبر نزد کسی در آمدن
زیر نویس-پادداشت پایین صفحه-پا نویس-نوشته ی زیر فیلم

خدا به رد-در پناه خدا

روده کوچکه ی کسی روده بزرگش را خوردن-کنایه از شدت گرسنگی

خالی خالی-بدون چیز دیگری

رج بستن-به ردیف کردن-دسته کردن

خوردن-مغلوب شدن-شکست یافتن-فرودادن

دست به یکی کردن-همدست شدن-متحد شدن

چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار

تعارف دادن-هدیه فرستادن-پیشکش کردن

اُق زدن-بالا آوردن
تلق و تولوق-صدای ناهنجار

پرس و جو کردن-پرسیدن-خبر گرفتن

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

باد به غبغب انداختن-تکبر کردن-خودخواهی نشان دادن

 

آتش‌پا(فرز و چالاک، بی قرار)

زیر بته عمل آمدن-بی پدر و مادر بودن-بی فرهنگ بودن
چرند گو-یاوه گو

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

از جا پریدن(یکه خوردن، عصبی شدن)
رای دادن-نظر دادن به انتخاب چیزی یا کسی
زیر سر داشتن-آماده شدن
دل دادن-دقت کردن-توجه کردن-عاشق شدن

 

جالباسی-کمد لباس-جا رختی

بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

رنگ انداختن-رنگ دلخواه را پیدا کردن

خوش ِ کسی بودن-به هنگام شگفتی مانند چشمم روشن! گویند

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن
بو دادن-بوی بد دادن-مشکوک بودن
رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

چاووش-کسی که به هنگام رفتن زایر به زیارت اشعار مناسب می خواند

 

بازو دادن-یاری دادن

پر آب و تاب-به تفصیل-با اوصاف بسیار

دختر خانم-خطابی احترام آمیز برای دختران

 

 

دُم کسی را توی بشقاب گذاشتن-به طنز کسی را محترم شمردن

زور گفتن-حرف و خواست خود را به کسی تحمیل کردن

زیر چاقی-مهارت

افسرده‌بیان-بی‌هوده و بی‌مزه‌گو

چوب زدن-با چوب تنبیه کردن

از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)
جناغ-استخوان جلو سینه ی مرغ
زاهرو-دالان-سرسرا

پُرکوب-حرکت سریع و پر صدا

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)
رضا قورتکی-بی حساب و کتاب-بی اساس

ابرو فراخی(خوشدلی، گشاده‌رویی)

دیدن دم کسی-دم کسی را دیدن

جوش خوردن-لحیم شدن-به هم پیوستن-معاشرت کردن با دیگران

تبریک گفتن-خجسته باد گفتن-دعای برکت کردن

 
راه و چاه را شناختن-دشواری های کار و زندگی را شناختن
پِندِر-لوازم فرسوده و ناچیز و کم بها
دست نشانده-زیر دست-مطیع-فرمان بردار

دون-برنج خوب نپخته-دانه هایی که به پرندگان می دهند

پت و پهن-دارای پهنای بیش از حد-کت و کلفت-گل و گشاد

حساب پس گرفتن-به روشن کردن حساب واداشتن

ژرسه-نوعی پارچه ی نازک-نیم تنه ی بافته از نخ

پروار-فربه-چاق

 

از زور پسی(از روی ناچاری، اجبارن)

از جگر گذشتن-نامردی کردن

برادر زاده-فرزند برادر

خر-نفهم و کودن-بزرگ-زیاد

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن

پل خر بگیری-محل آزمایش-جایی که گریز از آن ممکن نباشد

خانه خانه-سوراخ سوراخ-شطرنجی

درجه-تب سنج-مرتبه ی نظامی
زبان نفهم-کودن-بی شعور
دل کسی خون بودن-سخت رنجیده بودن-بسیار اندوهناک بودن

 

 

پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود

رفتن از رو-خجالت کشیدن-شرم کردن-از میدان به در رفتن-مجاب شدن

 

تنگاتنگ-بسیار نزدیک به هم-بدون فاصله

 

بی بی-مادر بزرگ-زن سالخورده و محترم

بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن

از قلم افتادن-فراموش شدن-مورد بی‌مهری قرار گرفتن

پارتی بازی-حزب بازی-انجام کار از طریق سفارش و توصیه

داغ-مصیبت-اندوه-سخت گرم-سوران

تحویل سال-سال گردش-لحظه ی وارد شدن به سال نو
جا خوردن-یکه خوردن-تعجب زیاد کردن-غافلگیر شدن

 

چاق و چله-سر حال-سر دماع-فربه-سالم و شاداب

دوره کردن-درسی را دوباره و سه باره خواندن-حلقه زدن به دور چیزی یا کسی

حساب و کتاب-نگا. حساب کتاب

اشک تمساح-گریه ی دروغین

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند

اشک کوه(یاقوت، لعل)

زبان دراز-بی ادب-گستاخ-کسی که با گستاخی خارج از حد خود سخن بگوید

چراغان-جشن و سرور پر چراغ

حیدری و نعمتی-گروه های دشمن هم

حَب-قرص

 
پرت گفتن-حرف بی معنی زدن
رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان

 

راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن

پشت گوش فراخ-تنبل-اهل مسامحه و کوتاهی

چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه

آب سیر-جانور خوش‌رفتار

درینگ-صدای خوردن مضراب یا ناخن با ساز

پا اندازی-واسطه ی اعمال نامشروع شدن-جاکشی
خروس جنگی-کسی که به اندک چیزی به ستیزه برمی خیزد

جو گندمی-مویی که تک تک سفید شده است-موی سیاه و سفید

تو به تو-گوناگون-لا به لا

دوام آوردن-استقامت کردن

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن

حق-باج سبیل-رشوه

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن

چار شاخ ماندن-بی حرکت ماندن به علت درد کمر یا از روی ترس یا تعجب

زهرآب-ادرار-شاش-پیشاب

افسارسرخود-خود‌رای-افسارگسیخته

پیزه شُل-آن که شکمش روان باشد-ضعیف-سست

جام زدن-شراب نوشیدن-باده خوردن

اسباب‌کشی(نقل اثاثه از خانه‌ای به خانه‌ی دیگر)

آب چشم گرفتن(ترسانیدن، به گریه انداختن)

آزگار(زمان دراز)

به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن

خوشان خوشان-نهایت خوشی و لذت

آب از گلو پایین نرفتن(غصه و ناراحتی شدید داشتن)

 

تسبیح انداختن-یک یک دانه های تسبیح را از زیر انگشتان گذرانیدن

بازار مکاره-بازار موقت

چارک-یک چهارم

به کیشی آمدن و به خیشی رفتن-بی اعتبار و بی ثبات بودن

بِبُری-بمیری ! چقدر حرف می زنی !

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن(بهره بردن از چیزی، نصیب بردن)

آبگوشتی-بی‌ارزش-پیش پا افتاده

راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن

پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن

زیر اخیه گذاشتن-کسی را به کاری که سودش به دیگری می رسد گماشتن-زیر فشار گذاشتن

جهنم دره-جای نامناسب و عذاب دهنده

زُل زُل-نگاه کردن زل زدن

دو پولی-کالای بی ارزش

راستی راستی-حقیقتن-واقعن

دستی به سر و صورت کشیدن-خود را مرتب کردن-آرایش کردن

پزا-زود پخت شونده
از کسی حساب بردن-از کسی ترس داشتن

به حرف آوردن کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

خم شدن-دولا شدن

اکبیری(زشت، بی‌ریخت)
چاقوکش-کسی که با چاقو به مردم حمله می کند-آدم شزیر و عربده کش
بابا ننه دار-خانواده دار-اصیل-صاحب نام و نشان
حسابی-معقول-مورد اعتنا-کاملن

از هفت خوان رستم گذشتن(موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن)

تو پوزی خوردن-تو دهنی خوردن-دمغ شدن-نا امید شدن

چاووش-کسی که به هنگام رفتن زایر به زیارت اشعار مناسب می خواند

درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

جان من و جان شما-سوگند به جان من و شما
 

آسیاب‌گردان-کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید

جواب دندان شکن-جواب قاطع و صریح
بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره

 

اسباب زحمت-کسی یا چیزی که موجب دردسر و آزار شود

چله خانه-محل ریاضت کشیدن

 

رج بستن-به ردیف کردن-دسته کردن

خر خود را راندن-تنها به فکر خود بودن-به کار خود ادامه دادن

حرف بَری کردن-سخن چینی کردن-خبرچینی کردن

پا سوخت-پا بد-بد شانس
دَرَنگ-صدای شکستن چیزی یا زدن سیلی

به چوب بستن کسی-کسی را با چوب تنبیه کردن-فلک کردن
 

از سرما چاقو دسته کردن(به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن)

خیالاتی-وسواسی-آن که پندار و توهمات بی جا دارد

رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

 

داد و بی داد-جار و جنجال-هیاهو

(به زبان کودکان) زخم شدن

در دهان ها افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن

تشنه ی چیزی بودن-یه چیزی سخت اشتیاق داشتن
با دم خود گردو شکستن-سخت شادمان و خوشحال بودن

دهان کسی چاییدن-آرزوی محال داشتن-از عهده ی چیزی بر نیامدن

پینه زدن-وصله کردن

به نفس نفس افتادن-نفس نفس زدن

 

دوسیه-پرونده
دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن

 

روی دست کسی گذاشتن-به کسی تحمیل کردن

دست تنها-بی یار-تنها

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

حلاجی کردن-بررسی کردن-به تفصیل توضبح دادن

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

 

اتر خان رشتی(آدم پرافاده)

اوت کردن-بیرون انداختن-بیرون کردن

 

دومندش-دوم از آن

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

تو در تو- تو به تو

پار-فرسوده و اوراق-مجروح

دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی

خوش اندام-خوش هیکل-خوش اندازه و برازنده
رنگ گذاشتن و رنگ برداشتن-رنگ به رنگ شدن

حلال زاده-پاک و نجیب

چشمک-ایما و اشاره به چشم

دست بالا-حداکثر

جیز رفتن-کش رفتن-دزدیدن چیزهای کم ارزش

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

انگولک کردن(سر به سر گذاشتن، با انگشت به چیزی ور رفتن، انگشت رساندن)
پدر مرده-یتیم-خطابی به هنگام خشم مانند پدر آمرزیده یا ننه مرده
حق به جانب-دارای ظاهر مظلومانه و دروغین
دست از جان شستن-از جان گذشتن-پروای جان نکردن
خون کسی کثیف شدن-به شدن خشمگین شدن

خاله خُمره-زن کوتاه قد و چاق

الدرم بلدرم کردن-بد و بیراه گفتن-ناسزا گفتن

دَم دار-هوای گرم و پر رطوبت

جز و ولز-نگا. جز و وز

چاییدن-سرما خوردن-زکام کردن

تپل مپل-چاق و چله

از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن
چرکوندی-لکه دار کثیف
دزدی گرگی-دله دزدی

از چپ و راست(از همه سو، از همه جا)
پیر کسی در آمدن-سخت اذیت شدن- پدر کسی در آمدن
دوربین انداختن-دید زدن-چشم چرانی کردن

بی خیالش-نگران نباش-اهمیت نده

استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)

چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن

خط کشیدن دور چیزی-چیزی را کنار نهادن-دست کشیدن از چیزی

دار و دسته-پیروان و اطرافیان

 

دخانیات-کشیدنی ها مانند توتون و تنباکو و مانند آن ها

پیزه شُل-آن که شکمش روان باشد-ضعیف-سست

خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن

ریش از دست کسی خلاص کردن-خود را رها کردن-در رفتن

حشر و نشر داشتن-نشست و برخاست داشتن دوستی و رفت و آمد داشتن

پشکل برچین-سخت بی سر و پا-بسیار حقیر

پلیتیک زدن-سیاست به کار بردن

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

درگذشت-مرگ

 

 

 

چاسان فاسان-آرایش-بزک
ختنه نکرده-آزمند-پول پرست-نامسلمان-پدر سوخته

خیار چنبر-نوعی خیار
زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

چهارتا شدن چشم کسی-سخت تعجب کردن کسی-خیره ماندن از تعجب
دکان کسی را تخته کردن-کسب کسی را از رونق انداختن-دست کسی را از چیزی کوتاه کردن
آفتاب روی پشت بام جمع کردن(کاملا تنگدست بودن)

چوغ-چوب

پشت چشم آمدن-ناز و افاده کردن- ابرو نازک کردن

به نفس نفس افتادن-نفس نفس زدن

آماده‌باش(حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر)

چاقچوری-زنی که چاقچور می پوشد-زن باحجاب

تو کله ی کسی کردن-چیزی را به سختی به کسی آموختن

زیر پاکشی کردن-از زبان کسی حرف کشیدن-کسب اطلاع کردن
ابرو تابیدن-گره بر ابرو افکندن

دَم ریز-پشت سر هم-پیاپی-متوالی

از راه نامشروع ) به پول و ثروت رسیدن
تخت و تبارک-با آسودگی خیال
آب از لب و لوچه‌ی کسی سرازیر شدن(تمایل شدید داشتن، به طمع افتادن)

زدن به چاک-در رفتن-جیم شدن

خنگ-نادان-ابله-کودن

دولاب-گنجه-کمد-قفسه
خدمت کسی رسیدن-به حضور کسی رسیدن-کسی را تنبیه کردن

زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

اشک کسی دم مشکش بودن(سخت زود رنج بودن، زود به گریه افتادن)

آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)

بابت-مورد-زمینه-موضوع

پخش-پراکنده

چوب دو سر نجس-نگا. چوب دو سر طلا
حشری-شهوت ران-پر شهوت
درد گرفتن دل از اسهال

زد و بند کردن-ساخت و پاخت کردن-توطئه کردن

ژتون-پولک فلزی یا پلاستیکی که به جای پول به کار می رود

پسله خور-آن که نزد دیگران کم می خورد و در نهان بسیار

انگشت بر حرف نهادن-ایراد گرفتن-نکته‌گیری کردن-اعتراض کردن

 
بازار پسند-مورد پسند خریدار و فروشنده-قابل فروش
پساب-آبی که پیش از این در آن چیزی خیسانده یا جوشانده باشند

پشم ریختن-از میان رفتن توانایی و مقام

پوست خربزه زیر پای کسی انداختن-کسی را به دردسر انداختن

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

جیبی-قابل گنجاندن در جیب-مربوط به جیب
اشک کسی دم مشکش بودن(سخت زود رنج بودن، زود به گریه افتادن)

پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

آماده‌باش-حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر
ازدست‌رفته(عاشق)

چراغ پا-حالتی که اسب دو دست خود را بلند کند و راست بایستد

زیر کردن-کسی را زیر وسیله ی نقلیه گذاشتن که موجب آسیب یا مرگ او شود

زار-کوتاه شده ی زایر

آشنا روشنا-دوست آشنا

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

چشم کردن-چشم زدن

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

زیر آب کسی را زدن-با اسباب چینی و توطئه سبب خلع مقام کسی شدن
پنبه ی کسی را زدن-کسی را افشا و بی اعتبار کردن
توالت کردن-آرایش کردن

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

ارواح بابات(به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود)

دهن لق-کسی که راز خود و دیگران را بازگوید

ریزه کار-باریک بین-دقیق-زیرک

بله قربان گفتن-تملق بیش از حد گفتن

زدگی-لک یا خرابی در میوه یا پارچه

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

رشوه گیر-رشوه خوار

 

برخورد کردن به تریج قبای کسی-گران آمدن-بی دلیل ناراحت شدن-به کسی توهین شدن

از زیر کار در رفتن(تن زدن و نپذیرفتن کاری، کار را جدی نگرفتن)

 

پای کسی بازشدن به جایی-رفت و آمد کردن کسی به جایی
جیک جیک-آواز پرندگان-سخنی که فهمیده نمی شود
پرچانگی کردن-پر گویی کردن-وراجی کردن

 

ذباله دانی-هر مکان کثیف-بی نظم و بی ارزش
بچه باز-مردی که به پسربچگان تمایل جنسی دارد

بازوبند-نواری که به نشانه ی معینی بر بازو می بندند

دایه ی مهربان تر از مادر-پرستاری که بیش از مادر مواظب کودک است-کسی که تظاهر به دل سوزی می کند

 
بی اُرس و پرس-بی مقدمه

 

چک و چیل-لب و لوچه

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

به هوس چیزی افتادن-مایل به چیزی شدن-به یاد چیزی افتادن و آن را خواستن

بی امان-پیگیر-دائم-پیوسته

دری وری گفتن-سخنان نامربوط گفتن-چرند و پرند گفتن-آسمان و ریسمان به هم بافتن

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

از خواب پریدن(بیدارشدن ناگهانی از خواب)

ربغ رحمت را سر کشیدن-مردن
پر گو- پر چانه

حلال-زن یا شوهر

به گوزگوز افتادن-پیر شدن-از خستگی زیاد از پای در آمدن
دق مرده-گرفتار شده به بیماری دق-غمگین
پس پناه-جای خلوت در خانه یا کوچه-پستو

بد قدم-نامبارک-بد شگون

آی زکی-در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود
دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن

ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

خانه به دوش-بی خانمان-آواره

اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی(برای کسی نقشه کشیدن، از کسی بد گفتن)

بند-ریسمان-طناب-رشته

جاخالی رفتن-به دیدن خانواده ی مسافر رفتن

زهره ترک کردن-سخت ترساندن-از وحشت به حال مرگ انداختن